Lokma ülkemizin insanlarının hafızasında tatlıdan önce emeğin kutsanışıdır. Kelimesini anlamı elbette bir tatlı türüdür. Fakat “bir lokma bir hırka yeter bana” özdeyişinde olduğu gibi, bir tutam yiyecektir. Fakat haram katılmamış, emek ile yoğrulmuş, helal yiyecektir. Buradaki kelimesinde ifade edilen , lüks olmayan, keyfi olmayan lezzetten öte doyumluk, hayati bir değeri ihtiyacı ifade eder. Bu anlamda kullanılan genelde israfa karşıtlığı, müsrifliğe tavrı da anlatır. Yokluğu, yoksulluğu övmez fakat hayatı sürdürmek için de gerekli olan tatlıdır.
Lokma aynı zamanda bir tatlı türünün de adıdır. Türkçenin dil ve kelime yapısı ile alakalı olsa gerekir bu durum. Zira yukarda işlediğimiz anlamın çok ötesinde lokma bir de tatlının adıdır. Bu tatlı da ülkemizde çok, çok fazla yaygındır. Kimi bazı yerlerde isim değişikliğine uğrasa da lokma genel olarak bilinen, yapılan, tüketilen tatlı türüdür.
Lokma sadece bir tatlı mıdır?
Lokma tatlısı yine de bazı bölgelerde sadece tatlı olmasının ötesinde bir işleve de sahiptir. “lokma dağıtmak” diye bir kavram var toplumsal. Nedir bu deyim? Çok sevinçli ya da çok üzüntülü, acı verici bir durum sonrasında pay edilen çörek türü ekmek komşuya dağıtılır. Bu lokmayı yiyen insanlar dua ederler. Dini ritüel olarak da değerlendirilebilir.
Lokma dökme kavramı da üst parantezdekine benzer anlama sahiptir. Yaygın olarak Ege’de olmak üzere, hayır lokması dağıtılır. Yapılan tatlı yüzlerce kişiye servisi yapılır. Rahmete kavuşan bir insan ruhuna dua için de tatlı dağıtılabilir. Hayrına yapılır bu tatlı dağıtımı. Dağıtılan tatlıyı yiyenlerde “hayır duası” ederler. Ege’de bu tatlı sadece ölünün ardından değil, düğün, nişan nikah, sünnet sonrası, atlatılan kaza sonrası, kazanılan sınav sonrası, askerlik sonrası gibi yüzlerce neden sonrası da tatlısı dağıtılır. İş yeri açanlar dahi önce tatlı açılışı yani tatlı dağıtımı yaparak açarlar iş yerlerini. Hayır yapılmadan açılan iş yerinin de tadının tuzunun olmadığına inanılır.
Nasıl Yapılır
Lokma tatlı olarak un, şeker ve yağdan yapılan bir tür hamur tatlısı olsa da kültürel anlamı bunun çok ötesinde bir nevi toplumsal dayanışma, ağız tadı ile iş yapma, gönül alma ve ortak hayra dua etmek olarak da tarif edilebilir.
Yüzlerce yıllık gelenektir bu topraklarda. Lokma hem tatlıdır dilimizde hem de bir parça ekmektir ve yine hem de nimettir.Nedir, ne değildir? Nasıl anlam kazanmıştır? Nerede, nasıl bulunur? Tatlı türü olarak, Anadolu medeniyetlerinin mutfakta, tatlıda buluşması ve zenginleşerek evrimleşmesidir. Saray sofrasında da yeri vardır lokmanın, yoksulun yer sofrasında da yeri vardır. İyi günde de yenir kötü günde de dağıtılır. Şerre karşı, hayır için de dökülür.
Manevi Anlamı
Bu tatlının sadece lezzeti değil manevi anlamı da çok yüksektir. İnsanların birleşip kaynaşmasında önemli bir rol oynar. Ülke insanının dayanışma ve desteğinin en somut halidir. Acılarını ve sevinçlerini bu tatlı vasıtası ile paylaşır insanlar. En kötü günde de en iyi günde de birlikteliktir.
Lokma manevi olarak bütünleşmenin ve birleşmenin bir simgesidir. İnsanların iyi ve kötü günlerinde birlikte dayanışmanın ve paylaşımın bir simgesidir. Ölen bir yakınının arkasından lokma döktürerek onun rahmetle anılmasını isteyen insanların tercih ettiği bir araçtır. Yeni iş yeri açan birisinin işine hayır duaları ve destek mesajları ile başlamasının araçlarından birisidir.
Böylesi güzel ve köklü bir geleneğin yaşatılmasında biz sadece bir aracıyız. Fakat piyasada bulunan yüzlerce İzmir lokma firmasından yaptığı işin kökenlerini bilmeyen birçok firma bulunmaktadır. Yaptığı işin manevi yönünü bilmedikleri için bu firmaların hizmet kalitesi de sorgulanmaya açıktır.